نوعی ژانر داستانی برای سبک‌ها و زیر سبک‌هایی است که دنیایی متفاوت با دنیای واقعی را به تصویر می‌کشد. به‌طورکلی با این تعریف، ادبیات گمانه‌زن ژانرهای علمی-تخیلی، فانتزی (خیال‌پردازی)، وحشت، سوپرنچرال (فرا طبیعی)، ابرقهرمانی،آرمان‌شهری، پادآرمانشهری و تاریخ بدیل را در برمی‌گیرد. ژانر علمی-تخیلی و خیال‌پردازی اغلب تحت همین نام استفاده می‌شوند.

گمانه‌زنی همان‌گونه که از اسم آن پیداست یعنی حدس و گمان درباره‌ی چیزهایی که با واقعیات ملموس روزمره فرق داشته باشند، اما نتوان مسائل بدیهی را به‌راحتی جایگزین این حدس و ‌گمان کرد. در ادبیات گمانه‌زن نویسنده باید به تمام عناصر داستان با جزئیات دقیق بپردازد، زیرا قرار است فضا و شخصیت‌هایی را خلق کند که برای خواننده آشنا نیست و خواننده آن را تجربه نکرده است.

ادبیات گمانه‌زن درواقع نوعی تصویر وارونه یا تغییریافته از دنیای واقعی است. داستان‌های غیر گمانه‌زن یا عادی را یک بخشه می‌دانند، درحالی‌که ادبیات گمانه‌زن دارای دو بخش است. در داستان‌های عادی یک روایت واقعی وجود دارد که نویسنده آن را می‌پروراند و دنیای داستان دنیایی کاملاً آشنا برای مخاطب است، درحالی‌که در داستان گمانه‌زن نویسنده ناچار است در ابتدا دنیایی را که خلق کرده با استفاده از ترفندهای داستانی‌اش به مخاطب بشناساند، یعنی صحبت از یک دنیای غیرواقعی و عجیب است (بخش اول)، سپس نویسنده باید کاری کند که مخاطب وقایع درون داستان ‌و شخصیت‌ها را باور کند که این کار معمولاً با حس و وجوه انسانی که به داستان داده می‌شود، صورت می‌گیرد (بخش دوم).