از مشخصه‌های ژانر اکشن این است که بیشتر بروی سکانس‌های هیجان‌انگیز تأکید دارد تا روی شخصیت‌پردازی و روایت داستان.
داستان اکشن نوعی سبک ادبی است که ازجمله زیر سبک‌های آن رمان‌های جاسوسی، داستان‌های ماجراجویانه، داستان‌های معمایی (رازآلود) و داستان‌هایی درباره ترور و دسیسه (مانند شنل و خنجر) است. در این نوع داستان‌ها زمانی که خواننده بی‌تابانه منتظر است بداند که درگیری میان قهرمان و ضدقهرمان داستان به کجا ختم می‌شود یا وقتی در پی یافتن راه‌حل معما است، تعلیق به‌وفور اتفاق می‌افتد.
این ژانر نوعی ژانر داستانیِ تخیلی است که موضوع آن بر توالی اعمال هیجان‌انگیز تأکید دارد. اما این امر به معنای حذف شخصیت‌پردازی یا روایت داستان نیست. داستان اکشن در اشکال دیگر داستانی نیز دیده می‌شود که از آن می‌توان به فیلم اکشن، بازی اکشن، مانگا و انیمه اشاره کرد. این ژانر همچنین باهنرهای رزمی، فعالیت‌های ورزشی شدید، تعقیب‌وگریز، عنصر تعلیق و کمدی همراه است.
فیلم اکشن نیز در مجموعه ژانر اکشن قرار می‌گیرد که در آن‌یک یا چند شخصیت اصلی داستان با چالش‌هایی روبرو هستند که معمولاً با خشونت، درگیری شدید فیزیکی و تعقیب‌وگریز همراه است.
فیلم‌های اکشن ویژگی‌های قهرمان داستان را بسیار برجسته می‌کند به‌طوری‌که در جای‌جای داستان حضور این ویژگی‌ها کاملاً مشهود است. قهرمان داستان همیشه در حال مبارزه علیه احتمالات و اتفاقات باورنکردنی است که زندگی خود یا دیگران را تهدید می‌کند و در جنگ با تبه‌کاران عموماً (نه همیشه) این شخصیت اصلی (قهرمان) داستان است که پیروز می‌شود.
برخی از مورخان "سرقت بزرگ قطار" (1903) را نخستین فیلم ساخته‌شده در ژانر اکشن می‌دانند. بین دهه 1920 تا دهه 1930، فیلم‌های ساخته‌شده در ژانر اکشن اغلب فیلم‌های ماجراجویی " swashbuckling" بودند که در آن بازیگرانی چون داگلاس فربنکس با توانایی زبانزدش در شمشیربازی حضور می‌یافت (swashbuckling از زیر سبک‌های ژانر اکشن است که در آن اغلب مبارزه با شمشیر دیده می‌شود و قهرمان اصلی داستان شخصی است دلیر که ماجراهای زیادی را پشت سر می‌گذارد. ازاین‌دست فیلم‌ها می‌توان به "زورو" اشاره کرد.)
و اما در میانه دهه 1940 تا دهه 1950، فیلم‌های اکشن در قالب‌های جدیدی وارد عرصه سینما شدند که بیشتر روی مضامین جنگی تأکید داشتند و یا فرم فیلم‌های کابویی را به خود گرفته می‌گرفتند. موفقیت مداوم سری فیلم‌های "جیمز باند" که جزء فیلم‌های غالب و پرفروش دهه 1960 محسوب می‌شود نیز جنبش جدیدی را در فیلم‌های ژانر اکشن ایجاد کرد. بیشترین توجه و تأکید این فیلم‌ها روی قهرمان پرماجرای فیلم است.
