ژانر جنایی شامل کتاب‌ها و فیلم‌هایی درباره‌ی مجرمین و سیستم قضایی است، اما رایج‌ترین آن‌ها به بررسی علل جرم می‌پردازد. از محبوب‌ترین و جذاب‌ترین نوع ژانر علی‌الخصوص در حوزه سینما ژانر جنایی می‌باشد و این محبوبیت در بین مخاطبان به دلیل ظرفیت داستانی این ژانر می‌باشد که بسیار بالاست؛ و ژانر پلیسی، ژانر ترسناک، ژانر تعقیب و انواع دیگر ژانرها به دلیل داشتن فضایی مشابهِ ژانر جنایی زیرگروه این ژانر محسوب می‌شوند.
در ژانر جنایی داستان قانون‌شکنی‌هایی به تصویر کشیده می‌شود که درواقع خلاف عرف و قوانین اجتماعی مرسوم هستند و در آن با اخاذی، گروگان‌گیری، گروه‌های مافیایی، دزدی و یا قتل روبرو هستیم.
ازجمله رمان‌های جنایی معروف که بسیاری از آن‌ها نیز به فارسی ترجمه‌شده است -و این نشان از وجود مخاطبان بسیار زیاد طرفدار این ژانر در ایران نیز دارد- می‌توان به آثار آگاتا کریستی (برای مثال راز پرونده مختومه) اشاره کرد. چند نمونه دیگر ژانر جنایی "خواب بزرگ" اثر ریموند چندلر، "ربکا" اثر دافنه موریه، "سکوت بره‌ها" اثر توماس هریس، "لورا" اثر ورا کاسپاری، "راز ادوین درود" اثر چارلز دیکنز و نمونه‌های بسیاری ازاین‌دست است که می‌توان آن‌ها را در ژانرهای دیگری من‌جمله وحشت یا حادثه‌ای نیز قرارداد.
اگرچه برای داستان‌های جنایی بخش جداگانه‌ای در نظر گرفته می‌شود، اما رمان‌های معمایی (رازآلود) عموماً در این دسته قرار می‌گیرند. پرونده جنایی سخت (Hard Case Crime) یکی از این انواع است.
ژانر فیلم‌هایی چون "88 دقیقه"، "بی‌خوابی"، "شاتر آیلند"، "صخره"، "درخشش"، "روزی روزگاری آناتولی" و بسیاری از فیلم‌های شناخته‌شده سینمایی، نیز جنایی محسوب می‌شود.
زمانی که ژانر جنایی به چاشنی معما آغشته می‌شود، ترکیب این دو با یکدیگر همراه با تزریق کمی تعلیق و اکشن به آن، این ژانر راکمی رعب‌آور و هراس‌انگیز می‌سازد که "هفت" ساخته دیوید فینچر ازجمله این نوع ژانر (جنایی معمایی دلهره‌آور) است.
گاهی ژانر جنایی درباره مجرمینی است که درواقع وجود ندارند. در این زمان است که ژانر اقتباس وارد حوزه ژانر جنایی شده و داستانی سینمایی تولید می‌کند که "دارو دسته نیویورکی" ساخته مارتین اسکورسیزی ازجمله نمونه‌های خوب این ژانر می‌باشد.
ژانر جنایی همچنین می‌تواند همراه با ژانر کمیک، کمدی جنائی‌هایی را تولید کند که دارای مخاطبان زیادی هم هستند. "دغل‌بازی‌های آمریکایی" ساخته دیوید اوراسل نمونه‌ی بارز این نوع سینما است.
